INTERVIEW CLARINDE WESSELINK door KARLIJN VERMEIJ , juni 2019

Clarinde Wesselink is choreograaf en beeldend kunstenaar. Ze woont en werkt in Amsterdam en studeerde aldaar in 2014 af aan de Gerrit Rietveld Academie. Momenteel ontwikkelt Clarinde tijdens een werkperiode van een maand in Groningen nieuw werk voor haar solotentoonstelling Ondicht in Sign. Het vormt het tweede gedeelte van haar onderzoek naar kikkers – eerder was ze al in residentie bij Knockvologan Studies op Isle of Mull, Schotland. In de fietswoning van Alex den Braver op het Suikerunieterrein vertelt ze over haar onderzoek naar de belevingswereld van kikkers.

‘Toen ik hier aankwam, ben ik meteen gaan zoeken naar een goede plek om mijn kikkeronderzoek te doen. Op het terrein hier vond ik een poel met veel kikkers en daar ben ik gaan zitten gedurende een uur. Ik ben gaan kijken naar hun gedragingen – wat zien kikkers eigenlijk en wat zien ze niet? Als je je niet beweegt bijvoorbeeld, komen kikkers gewoon naast je zitten. Maar als je aan komt lopen, schrikken ze en springen ze weg. Ik vond het , in relatie tot dans, interessant om te zien dat kikkers een heel andere perceptie hebben dan mensen. Wij zijn zo gericht op kijken, op waarnemen. Ik onderzoek hoe ze zich bewegen, wanneer ze op elkaar reageren en waarom. Het is hele rustige, bijna meditatieve ervaring om zo aan de kant van het water te zitten. Ik ga op verschillende tijdstippen naar de kikkers kijken – ’s ochtendsvroeg, in de middag en vroeg in de avond. Voorafgaand en na het kijken maak ik aantekeningen in een schetsboekje – zijn het mannetjes of vrouwtjes, hoe snel bewegen ze zich, welke patronen maken ze? Het is een heel spannend uur, omdat je nooit weet wat er gaat gebeuren. Ik heb dan ook elke dag weer zin om ernaar toe te gaan.

Nadat ik een uur heb gekeken ga ik drie tot vier uur tekenen om dit verder uit te werken. In de tekeningen zie je de gedragingen van de kikkers in een bepaalde tijdspanne, geregistreerd aan de hand van waarnemingen op die specifieke plek. Door de fysieke handeling van het tekenen word je je bewust van wat je ziet. Ook laten de tekeningen zien dat mijn waarnemingsvermogen ook elke dag verandert. Tijdens zo’n uur ben je niet aan het denken, maar alleen aan het registreren en observeren. In mijn werk creëer ik vaak momenten waarin je eigenlijk niet nadenkt, maar meer ervaart. Het gaat om de fysieke ervaring zonder daar een concept of oordeel aan te plakken. Tijdens mijn opleiding aan de Rietveld Academie was ik al veel bezig met performance en met het lichaam als onderwerp. Na mijn afstuderen ben ik veel met dans gaan doen. In dans en choreografie leer je meer over hoe het lichaam zich tot de ruimte verhoudt, terwijl ik op de academie vooral veel meekreeg over hoe het object zich tot de ruimte verhoudt. In mijn werk focus ik me op mijn omgeving – er gebeuren zoveel dingen waar we nooit bij stilstaan of kennis van hebben, zoals de tijdsbeleving van kikkers.

“In de tekeningen zie je de gedragingen van de kikkers in een bepaalde tijdspanne, geregistreerd aan de hand van waarnemingen op die specifieke plek.”

Tijdens mijn verblijf in Schotland bleken er door aanhoudende droogte geen kikkers te zijn. Toen ben ik me gaan richten op wat de zintuigelijke aspecten van een kikker zijn en hoe ik die op mezelf kon toepassen. Kikkers voelen bijvoorbeeld meer druk op hun huid dan tast. In vergelijking met de mens is de kikker als koudbloedig dier meer afhankelijk van weersomstandigheden, waardoor ze veel meer met het landschap verbonden zijn dan wij. Ik begon me af te vragen of ik de intensiteit waarop ik het landschap ervaar kon verhogen en de interactie met het landschap kon verrijken. Ik moest daarbij denken aan de huid als membraan, waardoor de buiten wereld naar binnen sijpelt en onze binnen wereld naar buiten. Hoe kun je je perceptie continu onderuit halen en veranderen? Soms veranderde ik mijn lichaam, bijvoorbeeld door het zwaarder te maken, of ik ging ’s nachts wandelen door het landschap waardoor ik alles op de tast moest doen. De zintuigelijke eigenschappen van de kikker waren een startpunt voor het onderzoeken van mijn eigen zintuigelijke eigenschappen en de relatie tot mijn omgeving. Door me in te leven in de kikkers, ontstond een nieuwe manier van kijken naar het landschap en voor een nieuwe relatie met de omgeving.

Het kostte me wel even tijd om de overgang te maken tussen Schotland en Groningen. Ik was op Isle of Mull, een plek waar niemand en niks was. Het is hier weer een heel andere beleving, met allemaal mensen om me heen. In vergelijking met het onderzoek dat ik in Schotland deed is het allemaal wat kleiner geworden, maar daardoor voor mij nog intenser. In Schotland ging het over hoe ik op verschillende manieren het landschap kon benaderen, door mezelf kwetsbaar op te stellen in de omgeving zelf. Nu doe ik eigenlijk het tegenovergestelde en observeer ik de kikkers voor een langere tijd op dezelfde plek. Daardoor kom ik in een heel andere dimensie – de dimensie van kikkers, waar tijd op een heel andere manier functioneert. Toch zijn beide onderzoeken heel intensief. In Schotland maakte ik volle dagen van 5 uur ’s ochtends totdat het donker werd. Ik wilde zoveel mogelijk meekrijgen van het landschap. In Groningen ben ik ook intensief bezig, maar dan op een heel zachte manier doordat er meer tijd over heen gaat.

“De zintuigelijke eigenschappen van de kikker waren een startpunt voor het onderzoeken van mijn eigen zintuigelijke eigenschappen en de relatie tot mijn omgeving.”

De interesse voor kikkers is ontstaan tijdens een wandeltocht in een oerwoud in Japan. Ik was er helemaal alleen en soms leek het, als in een droom, alsof er telkens een kikker voor mijn neus stond. Ik zag tijdens een lunch dat ze niet bewogen als ik dichterbij kwam, en ik raakte gefascineerd door dat wezen dat elke keer op mijn pad kwam. Later kwam ik een oud-leraar tegen die in Schotland was gaan wonen en een residency ging beginnen, en ook kwam ik Sign tegen. Toen ontstond het idee om onderzoek te doen in Schotland en Groningen. Ik geloof dat elke omgeving zijn eigen kwaliteiten en rauwheid heeft. De manier waarop je ernaar kijkt bepaalt of het betekenisvol kan zijn of niet. Ik ben in mijn werk veel met natuur bezig, omdat het zulke andere ritmes heeft dan dat wij dat hebben. Het is volgens mij heel gezond voor je denken om dingen echt te voelen en te ervaren, in plaats van alleen maar te bedenken. Via de tekeningen en performances die ik laat zien in Sign laat ik zien dat onze tijdsbeleving een relatief begrip is, in relatie tot die van kikkers – soms gebeurt er 20 minuten niets, en ineens is er interactie. In mijn werk wil ik laten zien dat tijd relatief is, dat kikkers een andere tijdsbeleving hebben dan dat wij dat hebben.

Expositie Ondicht @ Sign | 2 juli t/m 7 juli , opening: 2 juli 17.00 uur, finissage: 7 juli 16.00 uur
Raamexpositie @ Sign | t/m za 24 augustus

Website Clarinde: www.clarindewesselink.com

Tekst: Karlijn Vermeij